Współczesna muzyka poważna narodziła się w II połowie XX w. i trwa do dziś. Potocznie sformułowanie to odnosi się do tzw. muzyki modernistycznej czy awangardowej skomponowanej w XX w. W powszechnym rozumieniu termin ten odbiera się jako muzykę nowoczesną.

Współczesna muzyka poważna wyrosła z różnych nurtów muzycznych wykształconych przez wcześniejsze pokolenia Europejczyków, w tym z neoklasycyzmu, witalizmu, bruityzmu, ekspresjonizmu, punktualizmu, prymitywizmu, muzyki dodekafonicznej, ćwierćtonowej, mikrotonowej, graficznej, elektroakustycznej, stochastycznej, eklektycznej i konkretnej, serializmu, happeningu, teatru instrumentalnego, sonoryzmu, postmodernizmu, aleatoryzmu, spektaklizmu, futuryzmu, impresjonizmu, minimalizmu i surrealizmu. Kontynuuje ich tradycję oraz dokłada do nich własne, innowacyjne rozwiązania współczesności.

Za prekursora współczesnej muzyki poważnej uważa się Arnolda Schönberga, który zburzył panującą na przełomie XIX i XX w. i ówcześnie powszechną w muzyce strukturę tonalną. Stał się on twórcą muzyki dodekafonicznej, atonalnej i serializmu. Następcami Schönberga byli: Alban Berg oraz Anton Webern, którzy rozwinęli jego koncepcję.

Po 1950 r. powstał także punktualizm, będący konsekwencją dodekafonii. Oprócz Schönberga rezygnację z tonalności wybrali również Charles Ives i Edgar Varese, a także twórcy mikrotonowości: Alois Háby oraz Harry Partch.

W kolejnych latach nastąpił rozwój muzyki elektronicznej, konkretnej i nagraniowej, którą popularyzowali przede wszystkim: Pierre Schaeffer, Herbert Eimert oraz Karlheinz Stockhausen. Później na podstawie elektronicznego przetwarzania oraz montażu dźwięku zaczęto tworzyć również muzykę eksperymentalną. Najwybitniejszym przedstawicielem tego kierunku muzycznego w Polsce był Bogusław Schaeffer.

Na przekór eksperymentom narodził się nurt neoklasycystyczny we współczesnej muzyce poważnej. Stanowił on powrót do klasycznej równowagi środków kompozytorskich oraz wyrazu dzieła, z czasem wchodząc w ramy jednej z technik stylizacji.

Na przełomie lat 60. i 70. XX w. narodził się kolejny ważny kierunek w muzyce współczesnej zwany minimalizmem. Jego twórcami byli: Terry Riley, Steve Reich i Philip Glass. W latach 80. minimalizm rywalizował z rodzącymi się kierunkami postmodernistycznymi, które cechowały się wzajemnym oddziaływaniem między współczesną muzyką poważną a muzyką rockową i jazzową.

Obecnie współczesna muzyka poważna posiada wiele zróżnicowanych kierunków, zależnych od danego pokolenia kompozytorów. W Polsce odmienne stylistyki muzyki poważnej reprezentują:

• Wojciech Kilar (prosta i tradycyjnie brzmiąca muzyka)
• Krzysztof Penderecki (nawiązująca do postmodernizmu muzyka poważna)
• Henryk M. Górecki (drapieżny minimalizm)
• Krzysztof Meyer (tradycyjna narracja ukierunkowana na indywidualne opowiadania i własny język)
• Paweł Szymański (deformacja tradycji)
• Krzysztof Knittel (instalacje, improwizacje oraz performance w muzyce poważnej)
• Paweł Mykietyn (mozaika atonalnych, tonalnych I inspirowanych rockiem dzieł)
• Agata Zubel (life electronic)